درباره شهرستان مرودشت

مرودشت میتوان گفت بعد از شیراز دومین شهر استان فارس است. این شهر در ۳۵ کیلومتری شمال شیراز واقع شده و آب و هوای آن کوهستانی و معتدل است. شهر «مرو دشت» مرکز شهرستان مرودشت است. جمعیت آن بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ برابر با ۱۳۷،۰۸۷ تن است.

مرودشت از شهرهای شمالی استان فارس، با ارتفاع ۱۶۲۰ متر از سطح دریا و مساحت ۴۶۴۹ کیلومتر مربع است. این سرزمین به لحاظ موقعیت جغرافیایی ممتاز و آب و هوای معتدل و برخورداری از آب فراوان و خاک مناسب از دیر باز مورد توجه بوده و به دلیل ویژگی‌های طبیعی و سوق‌الجیشی، به سرعت گسترش یافته و اکنون دومین شهر استان فارس محسوب وبا توجه به موقعیت بازرگانی و کسب و کار بسیار مناسب آن و شرایط زندگی مناسب درحال رشد روزافزون است.

شهرستان مرودشت شامل 4 بخش، مرکزی با ۱۸۵۹ کیلومتر مربع و ۱۳۷ هزار تن جمعیت، کامفیروز با مساحت ۹۹۴ کیلومتر مربع و ۳۶ هزار نفر جمعیت، بخش سیدان با مساحت ۸۲۱ کیلومتر مربع و ۳۰ هزار نفر جمعیت، بخش درودزن با مساحت ۱۰۲۵ کیلومتر مربع با وجود تأسیسات بزرگ سد درودزن با آب و هوایی معتدل و زمینهای حاصل خیز و بخش مرکزی می‌باشد

نام

نام این شهرستان احتمالاً برگرفته از دشتها و مرغزارهای سرسبز آن بوده است. همین طور که نخستین بار ابن بلخی در فارس نامه، ‹‹ مرو ›› را به عنوان یکی از محلات شهر باستانی استخر می‌نامد که با گذر زمان جای آن را بوستان تخت جمشید گرفته است. مرو در لغت به معنی چمن است که در اصل به صورت مرغ و مرگ بوده و مرغزار صورت بسیار متداول آن است. در قدیم علفزارها را مرغزار می‌گفتند و به نظر می‌رسد که مرودشت نیز مانند ارژن در آن زمان، جایی پوشیده از مرتع و چمن بوده است. کاوش‌های علمی و گمانه زنی‌هایی که در تپه‌های مختلف جلگه مرودشت انجام گرفته، نشان می‌دهد که هزاران سال پیش از آنکه داریوش کبیر، تپه سنگی را بر دامان کوه مهر(رحمت)، برای ساخت کاخ‌های بزرگ خود برگزیند، اقوام متمدنی در دشت وسیع آن، می زیسته‌اند. آثار بر جای مانده از قبیل ظروف سفالی منقوش یا ساده، و اسباب و وسایل زندگی آن دوره، همه و همه گویای این نکته‌اند. ویرانه‌های استخر و کاخ‌های تخت جمشید، بخشی از تاریخ این شهر را به نمایش می‌گذارند

پیشینه تاریخی

پیشینه تاریخی این دیار به هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح می‌رسد. پژوهشها نشان می‌دهد که این منطقه از ماقبل تاریخ تاکنون مسکونی بوده است. دشت وسیع مرودشت عمری به طول تاریخ شناخته شده ایران دارد و بارها شاهد دگرگونی و تحولات بسیاری بوده است. با تاسیس کارخانه قند مرودشت در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی اندک اندک بر جمعیت و آبادانی آن افزوده شده است. وجود تعدادی از بناها و آثار تاریخی ایران در شهر مرودشت، این شهر به مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین، گنجینه اسرار تاریخی، طلایه دار بزرگترین امپراتوری جهان باستان سرزمین اهورایی ایرانیان و نگهبان عظیم میراث گذشتگان، درآمده است.

مرودشت یکی از باستانی‌ترین مناطق ایران است که با پیشینهٔ کهن خود در طول تاریخ توجه بسیاری از باستان‌شناسان و دوست‌داران فرهنگ و تمدن ایرانی را به خود معطوف داشته است. مجموعه آثار به جای مانده ماقبل تاریخ و آثار شگفت انگیزتاریخی بیان‌گر این مطلب است که این شهرستان با اهمیتی ویژه، همواره مورد توجه بوده است. مجموعه کاخ‌های تخت جمشید که شاهکار مدیریت باستانی و دستاورد تلاش دستان آفرینش­گر معماران چیره‌دست دوره­های باستانی ایران بوده و از شهرتی هم‌سان با دیوار بزرگ چین و اهرام ثلاثه مصر برخورداراست، مهم­ترین مکان دیدنی شهرستان مرودشت را تشکیل می‌دهند. عظمت یگانه این بنا، به تنهایی گویای تاریخ شکوهمند تمدن ایران است و این درحالی است که این مجموعه تنها یکی، ولی مهم‌ترین اثر از بناهای تاریخی کشور ایران و استان فارس است. شهرهای قدیمی به همراه نقش‌ها و کتیبه‌های باستانی و کاخ‌های پادشاهان هخامنشی و چندین اثر تاریخی و قدیمی دیگر، از جمله جاذبه­های مهم شهرستان مرودشت به شمار می‌آیند. مجموعه کاخ های‌تخت‌جمشید، کاخ صدستون، کاخ داریوش، سنگ نبشته پهلوی، تخت گوهر یا تخت رستم، نقش رجب، آرامگاه اردشیر دوم و سوم، شهر قدیمی استخر (تخت طاووس)، قلعه استخر، برج زندان سلیمان، پل بند امیر و پل خان از جمله مهم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان به شمار می‌روند.

وجود ۱۵۰ اثر گرانبهای باستانی و تاریخی در این شهر، به خصوص آثار برجای مانده تخت جمشید، نقش رستم، نقش رجب و پاسارگاد که جزء آثار ثبت شده جهانی هستند و دیگر آثار باستانی موجود که هرکدام به نوبه­ی خود منحصربه فرد هستند، باعث شده تا مرودشت گردشگاهی مناسب و زیبا برای مردم و جایگاه ویژه­ای برای جذب گردشگر از گوشه گوشه دنیا که با این آثار به خوبی آشنایند و خیره به عظمت و شکوه آنند، باشد

تاریخچه شکل گیری شهر مرودشت

---

همزمان با آغاز به ­کار ساخت کارخانه قند در سال ۱۳۱۲، نطفه­ آغازین شهر امروزی مرودشت بسته شد و صدای سوت بازگشایی کارخانه قند در سال ۱۳۱۴ بسان گریه نوزاد در بدو تولد، تولد شهر مرودشت را نوید داد. تا سال ۱۳۲۹ تنها کارکنان کارخانه قند در منازل سازمانی و تعدادی ازفروشندگان تجهیزات موردنیاز کشاورزی سکونت داشتند که خیابان منتهی به روستای امیرآباد در فاصله ۵/۱کیلومتری غرب کارخانه ساخته شد و به خیابان امیرآباد شهرت یافت. شهرداری خودگردان در سال ۱۳۳۲ توسط انجمن شهر تأسیس و با رشد سریع چند خیابان کوچک اطراف، شهرداری رسمی در سال ۱۳۵۲ با هدف رسیدگی به وضعیت تخت جمشید تا پل خان جهت برگزاری جشن­های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی بوجود و بخشدار زرقان به­ عنوان نخستین شهردار رسمی مرودشت شروع ب­کار نمود. هجوم کشاورزان مهاجر و همچنین سکونت سریع عشایر در آن سال­ها، رشد مرودشت را سرعتی دوصد چندان بخشید و در چشم برهم زدنی وسعت گرفت. ساخت سد درودزن در فاصله ۴۵ کیلومتری جنوب غرب و کارخانه پتروشیمی در فاصله ۵ کیلومتری جنوب غرب کارخانه (مرودشت) و همچنین آثار میراث جهانی تخت جمشید، همه و همه باعث شد تا بسیاری از مردم که از نبود امکانات رفاهی آن زمان دررنج بودند، در این شهر نوپا منزل گزینند. وسعت قابل توجه و پتانسیل­های بالقوه و بالفعل ویژه منطقه، باعث شد تا در سال ۱۳۵۷ و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی، شهر مرودشت به­عنوان شهرستان مستقل جای خود را در تقسیمات کشوری تثبیت نماید.

وضعیت طبیعی و جغرافیایی

مشخصات جغرافیایی

شهرستان مرودشت به مرکزیت شهر مرودشت با وسعت ۴۶۴۹ کیلومترمربع، ۸/۳٪ کل مساحت استان فارس را به خود اختصاص داده است. این شهرستان از شمال به شهرستانهای خرمبید و اقلید، از غرب به شهرستان سپیدان، از جنوب به شهرستان شیراز و از شرق به شهرستانهای ارسنجان و بوانات محدود می‌شود. شهرستان مرودشت تقریباً در مرکز استان فارس واقع شده است. مرکز شهرستان مرودشت در ۵۲ درجه و ۴۸ دقیقه طول جغرافیایی و ۲۹ درجه و ۵۲ دقیقه عرض جغرافیایی و ارتفاع ۱۵۹۵ متری از سطح دریا واقع شده است. خاکهای این منطقه کاملاً رسوبی و مواد تشکیل دهنده آن توسط رودخانه و متلاشی شدن سنگهای منطقه بوجود آمده که برای کشاورزی بسیار مناسب هستند. ناحیه شمالی از سرچشمه رود کر تا محل سد درودزن کاملاً کوهستانی و قسمت جنوبی و جنوب شرقی از سد درودزن تا دریاچه بختگان دارای دشتهای مسطح می‌باشد. عمده ترین کوههای این منطقه کوههای حسین و بید سندل، کوههای قلعه، و قلعه شکسته (این دو کوه به همرا کوه دشتک دارای ساختاری بسیار زیبا و ویژه هستند کوه قلعه که تنها یک راه برای ورود دارد و در طول این راه اثار بسیار ارزشمندی مانند برج‌های دیده بانی باستانی وجود دارد و بر فراز آن استخری ساخته شده از سنگ و ساروج مربوط به دوره ساسانی و همجنین سروی کهنسال که عمر آن به بیش از ۱۰۰۰ سال می‌رسد وجود دارد)، کوه سیاه با ارتفاع ۳۴۰۰ متر، کوه سید محمد با ارتفاع ۲۶۷۰ متر، کوه سارون با ارتفاع ۳۷۵۰ متر و کوه پالنگری با ارتفاع ۴۱۴۵ متر بوده و مهم­ترین رودخانه ­های این شهرستان، رودخانه سیوند (پلوار) و کر می‌باشند. توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی این منطقه در ارتفاعات کوهستانی و دشتهای کم ارتفاع پوشش گیاهی متنوع دارد و از جمله جنگلهای بلوط، بنه، بادام کوهی، کیکم، ارژن، زالزالک، انجیر کوهی، آلوچه وحشی و گیاهان دارویی بسیاری مانند آویشن شیرازی، آویشن باریک، جاشیر، ریواس، کما، گون، موسیر، بلهر، لپو، لاله واژگون، بومادران و صدها گونه دیگر از گیاهان بومی زاگرس را دارد و در دشتها گیاهان مرتعی کنگر، خارشتر، خارزرد، اسپند، یالپاچه و.. پرورش پیدا می‌کند. جمعیت این شهر، بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۲۴۳۵۰نفر است. شهرستان مرودشت بدلیل جایگاه ویژه آن که یر بخش میانبد و معتدل استان فارس قرارگرفته است جایگاه رفت‌وآمد و برخرد ایلهای بزرگ استان فارس می‌باشد که ایل‌های باصری (که به گفته برخی پژوهش گران همان ایل پاسارگادی می‌باشد که با گذر زمان و پس از حمله تازیان به ایران به باصری تبدیل شده است)، قشقایی، عرب، بهارلو و نفر از آن جمله‌اند. ساکنان این شهرستان آریایی نژادند و به زبان فارسی گفتگو می‌کنند با این حال گویش‌های محلی، شیرازی، و ترکی قشقایی، لری در جای جای آن رواج دارد.یکی از گویشهای مردم این شهر بنام سیدی است که بیشتربین جوانان محله پشم زنی رایج است

آب و هوا

---

شهرستان مرودشت از نظر آب و هوا چهار فصل می‌باشد. آب و هوای این شهرستان در نواحی کوهستانی سردسیر و در سایرنواحی معتدل است. متوسط بارندگی سالانه در منطقه ۳۶۵ میلی‌متر و درجه حرارت بین ۴۱ درجه حداکثر و ۹ درجه حداقل می‌باشد.

جاهای دیدنی

گردشگاههایی مانند:بهشت گمشده، سد درودزن و منطقه کامفیروز، گردنه چاهو، تنگ خشک، تبره باغ، کوه حسین، کوه بید سندل، کوه مهر و کوههای قلعه، کوه دشتک، کناره های رودخانه کر بویژه در مناطق نزدیک به درودزن، غار ممتاز روستای حاجی آباد، آبشار حصار امازاده اسحاق(برادر امام رضا(ع))، سلطان ولایت، آرامگاه ایوب پیامبر شهرها و روستاهای مانند سیوند، سیدان، فاروق، درودزن، کندازی، حصار، دشتک، میان رود، بیدگل، خانیمن و بکیان، پالنگری، دژکرد در کامفیروز

جاذبه‌های تاریخی

---

مجموعه کاخ های‌تخت‌جمشید،تنگ بلاغی، کاخ صدستون، کاخ داریوش، سنگ نبشته پهلوی، تخت گوهر یا تخت رستم، نقش رجب، آرامگاه اردشیر دوم و سوم، شهر قدیمی استخر (تخت طاووس)، قلعه استخر، برج زندان سلیمان، پل بند امیر و پل خان، کوه قلعه با استخرهای دوره ساسانی و سرو 1000 ساله، قصر قلات و باغ بدره در شهر سیدان، روستای فاروق، کاروانسرای شاه عباسی روستای مائین(ماهین) ابرج، از جمله مهم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان به شمار می‌روند

صنایع دستی

صنایع دستی این شهرستان شامل قالی بافی سنتی، گپه و گلیم، جاجیم، تنچه، حصیربافی، گیوه دوزی و غیره می‌باشد.

کشاورزی و دامداری

شهرستان مرودشت در منطقه مناسبی واقع شده که از نظر کشت محصولات کشاورزی اعم از شتقی و سیفی از اهمیت خوبی برخوردار است. این منطقه که یک منطقه صنعتی کشاورزی است، در زمینه تولیدات ذرت، برنج، گوجه فرنگی و سایر محصولات دیگر نظیر خیارسبز، کلم، بادمجان، هویج و زیتون برای واحدهای تولیدی بسیار حائز اهمیت است. واحدها و شرکت‌های زیادی در منطقه مرودشت وجود دارد که در زمینه تهیه و بسته بندی این محصولات فعالیت دارند که کارخانه تولید رب گوجه فرنگی یک و یک در دشت مرغاب از این جمله است. برنج مرغوب کامفیروز، انار سیدان، گردوی دشتک و چغندر از جمله تولیدات دیگر محصولات کشاورزی این شهرستان است. مرودشت بیش از یک دهه مقام اول تولید گندم ایران را به خود اختصاص داده‌است. همنچنین مردشت یکی از پایگاههای اساسی تولید ذرت علوفه‌ای در جنوب ایران به حساب می‌آید. وجود سد مخزنی درودزن با گنجایش یک میلیارد متر مکعب، بستر مناسبی را برای توسعه کشاورزی در این شهرستان فراهم کرده است. شهرستان مرودشت دارای شرایط مساعد جغرافیایی یعنی آب فراوان و زمین حاصل خیز بوده و به همین جهت از اوضاع اقتصادی خوبی برخودار است. کشاورزی دراین بخش به صورت صنعتی و دستی و روش آبیاری به شکل دیمی و آبی انجام می‌گیرد. اراضی وسیع کشاورزی این شهرستان به ۷ ناحیه همگن و دارای خصوصیات مشابه که تحت پوشش ۷ مرکز خدمات کشاورزی دهستانی و ۱۳ تعاونی تولید روستایی قرار دارند، تقسیم می‌شوند. در سال ۱۳۷۴ در این شهرستان ۲۱۵ هزار تن گندم تولید و به مراکز خرید تحویل گردیده است و تولید این محصول در سال ۸۱-۱۳۸۰ به میزان ۳۰۴ هزار تن رسیده است و به همین دلیل مقام اول تولید و تحویل گندم در کشور به این شهرستان اختصاص دارد. مرودشت دارای ۱۷۰ هزار هکتار اراضی مزروعی شامل ۱۴۸ هزار هکتار اراضی آبی و ۲۲ هزار هکتار اراضی دیم است. عمده ترین محصولات زراعی منطقه را گندم آبی، جو آبی، شلتوک، چغندر قند، ذرت دانه‌ای و علوفه‌ای تشکیل می‌دهند و انواع جالیز بالاترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده است. چاه‌ها و کاریزهای متعدد آب کشاورزی منطقه را تامین می‌کنند. شهرستان مرودشت با توجه به وجود آب کافی از لحاظ باغ داری نیز در موقعیت مناسبی قرار دارد. انگور، سیب، بادام، گردو، هلو، زردآلو، انار و.. در باغ‌های این شهرستان تولید می‌شوند و مازاد آن به دیگر استانها و شهرستان‌ها و بعضی کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می‌شود. شهرستان مرودشت با توجه به وجود مراتع و چراگاه‌های غنی از علوفه، استعداد فراوانی در زمینه پرورش دام و طیور دارد که این امر موجب شده تعدادی از مردم به خصوص روستاییان به کار پرورش دام و طیور مبادرت ورزند. تعداد واحدهای دام پروری این شهرستان بخش قابل توجهی از نیروی انسانی را به خود اختصاص داده است. تجارت و داد وستد به همراه دام داری و کشاورزی از ارکان اقتصادی شهرستان مرودشت به شمار می‌رود. از جمله صادرات مهم این شهرستان می‌توان قند و شکر، گندم، جو، تره بار، گوسفند و آجر را نام برد. وهمچنین روستای کناره با تولید روزانه ۳۲ تن شیر نقش مهمی در تولید لبنیات دارد